Wpływ alkoholizmu na rodzinę

Alkoholizm pozostawia ślady we wszystkich członkach rodziny. Każda osoba, która ma styczność z osobą uzależnioną doświadcza wielu negatywnych konsekwencji. Atmosfera w domu pogarsza się, a każdy z osobna czuje ciągłe napięcie. Uzależnienie nigdy nie dotyka tylko alkoholika. Choroba ma destrukcyjny wpływ, między innymi na stosunki rodzinne. Dochodzi do zerwania więzi, którą później bardzo ciężko odbudować. Poza charakterystycznym dla partnerów alkoholików, współuzależnieniem od alkoholu, duże konsekwencje dotykają również dzieci. 

Dzieci w obliczu uzależnienia od alkoholu

Na wychowanie składa się wiele istotnych szczegółów. Prawidłowo przeprowadzony proces socjalizacji ma odzwierciedlenie w późniejszym, dorosłym życiu. Wszystko, czego uczymy się jako dzieci, pozostaje z nami do końca. Z tego względu, ważne jest, aby osoby nieletnie dorastały w odpowiednim środowisku, które da im miłość, zrozumienie i bezpieczeństwo. 

Alkoholizm jest nieprzewidywalny, wyniszczający i groźny w skutkach. Bliski kontakt z osobą uzależnioną naraża nas na ogromny stres oraz wiele negatywnych emocji, które towarzyszą nam w każdej chwili. Dorastanie w domu z alkoholikiem jest dla dzieci bardzo traumatycznym doświadczeniem. Uzależnieniom bardzo często sprzyja agresja oraz przemoc. Z tego względu jest to także niebezpieczny czas dla każdego domownika. 

Dzieci, aby poradzić sobie z zaistniałą sytuacją działają według wielu mechanizmów ochronnych. Przez lata są obarczone przykrymi emocjami i negatywną energią. Nie zawsze jednak był czas, aby nazwać wszystkie emocje, więc najłatwiej jest im zaprzeczać lub umniejszać znaczeniu. 

Jak alkoholizm rodzica wpływa na dorastające dziecko?

Rodzina dysfunkcyjna, która zmaga się z problemem alkoholowym działa w specyficzny sposób. Okazuje się, że ma ogromny wpływ na funkcjonowanie i osobowość najmłodszych. Zakrzywiony obraz rodziny i zaobserwowane schematy mają dużą szansę na ujawnienie się w ich dorosłym życiu.

Dzieci działają w bardzo prosty sposób. Uczą się poprzez obserwację. Każdy zauważone przez nich działanie jest kodowane i powielane. Rodzice przejawiają różne zachowania, nie każde z nich jest poprawne. Dziecko nie jest jednak w stanie rozróżnić, co powinno powtarzać, a czego nie. Bardzo szybko przyjmuje wszystkie zachowania, aby je później powielić, gdy założy własną rodzinę. Wychowanie ma ogromny wpływ na wszystkie nasze podstawy, dlatego rodzina dysfunkcyjna przejawia złe warunki do wychowania. 

Dzieci, obserwując sytuację w domu, starają się poszukiwać rozwiązań istniejącego problemu. Starają się w ten sposób zapobiec rozpadowi systemu rodzinnego. Bardzo często próbują znaleźć dla siebie nowe zadanie, poprzez szukanie innej roli. Jest to sposób na zachowanie balansu oraz równowagi. 

Dzieci wcielają się w różne role:

• bohater rodzinny – skupianie się na udowodnieniu, że nic złego się nie dzieje. Dodawanie poczucia wartości członkom rodziny oraz rezygnacja z siebie odbiera mu dzieciństwo i własną samoocenę,
• kozioł ofiarny – przejawia agresywne zachowania i sprawia wiele kłopotów, aby zwrócić na siebie uwagę,
• Maskotka – zapewnia dobry nastrój wszystkich członków rodziny, co pozwala odwrócić uwagę od problemów,
• wspomagacz – przyjmuje rolę opiekuna. Chroni alkoholika przed skutkami picia. Próbuje kontrolować sytuację. 
• zagubione dziecko – ucieczka od rzeczywistości. Takie dzieci usuwają się z życia i zaszywają się gdzieś w kącie, przy grze, książce lub filmie. 
• zastępowanie rodzica lub partnera – przejmowanie obowiązków alkoholika, aby podtrzymać system rodzinny. 

Dorosłe dzieci alkoholików – syndrom DDA

Syndrom DDA odpowiada za wiele trudności w życiu codziennym. Dzieci, które na co dzień przebywają z alkoholikiem, doświadczają lęku i niepokoju, w związku z nieobliczalną sytuację, na którą nie mogą wpłynąć oraz przewidzieć jej. Osoby z syndromem DDA cierpią w dorosłym życiu na zaburzenia natury psychicznej. Ich życie od dziecka było chaotyczne i pozbawione norm oraz zasad. Dorastanie w takich warunkach zaburza całkowicie ich poczucie rzeczywistości. Życie problemem alkoholowym rodzica stało się ich jedynym celem, na którym skupiali się przez wiele lat. Bardzo często osoby cierpiące na ten syndrom doświadczyły różnego rodzaju traumatycznych przeżyć, takich jak przemoc fizyczna oraz psychiczna, a także znęcanie się i nadużycie seksualne. 

Fizyczne objawy syndromu DDA

Osoby z syndromem DDA przyjmują określoną postawę w stosunku do innych ludzi. Pozwala to wyeliminować fizyczny i psychiczny ból, związany z daną sytuacją. Postawa obronna wymaga od nich stałego napięcia emocjonalnego, które generuje wiele stresu oraz lęku. Narażenie się w okresie dziecięcym na zachowania agresywne rodziców, brak okazywania uczuć oraz pozbawienie podstawowych norm i wartości sprawia, że dziecko w dorosłym życiu będzie doświadczało także fizycznych objawów syndromu DDA.

Do najczęstszych objawów należą:

• drżenie ciała, w szczególności w sytuacjach stresujących,
• kołatania serca,
• nadmierna potliwość ciała,
• omdlenia,
• uderzenia gorąca,
• zaburzenia psychosomatyczne, na przykład różnego pochodzenia bóle. 

Emocjonalne trudności osób z syndromem DDA

Rozwój emocjonalny oraz problemy z zakresu funkcjonowania psychicznego są również zaburzone u osób z syndromem DDA. W wyniku braku umiejętności regulacji emocji może dojść u nich do przejawiania zachowań agresywnych. 

Charakterystyczne objawy psychiczne:

• brak pewności siebie,
• pesymistyczna wizja przyszłości,
• emocjonalna chwiejność,
• poczucie niesprawiedliwości wobec świata,
• wrogie nastawienie do innych osób (w dużej mierze związane z poczuciem niesprawiedliwości),
• nadwrażliwość emocjonalna,
• zamartwianie się,
• brak umiejętności radzenia sobie z codziennym stresem.

Ponadto, osobom z syndromem DDA towarzyszy ciągłe poczucie odrzucenia, brak psychicznego i fizycznego oparcia w rodzicach lub osobach najbliższych, a także brak aprobaty oraz uwagi. Chwiejność emocjonalna staje się powszechnym zachowaniem, ponieważ nikt w domu nie rozmawiał o problemie i nie starał się zredukować nieprzyjemnych uczuć, związanych z zaistniałą sytuacją. Bardzo charakterystyczna jest także agresja. Staje się ona sposobem na radzenia sobie z większością problemów. Może być związana z wyuczonym modelem ekspresji emocji bądź takim stylem komunikacji, który był obecny w domu. 

Relacje interpersonalne osób z DDA

Codzienne zmagania z alkoholizmem rodzica sprawiają, że dziecko przeżywa ambiwalentne uczucia w stosunku do siebie oraz świata. Niestabilność jest sprawcą wielu problemów. Osoby cierpiące na DDA mają bardzo niskie mniemanie o sobie, co widocznie przejawia się w kontaktach z innymi. Z tego względu przyporządkowują się komuś. Może dojść także do trudności w utrzymaniu kochającej, prawdziwej relacji z drugą osobą. Jest to w dużej mierze spowodowane reakcją obronną na wszelkiego rodzaju kontakty. 

W przypadku osób z syndromem DDA kontakt z innymi jest utrudniony i zaburzony. Wszystkie wydarzenia z dzieciństwa mają wpływ na późniejsze zadręczanie się myślami, zaburzenia lękowe, unikanie konfliktów oraz obarczanie się winą za niedoskonałość.